انواع شکواییه در اشعار نیما یوشیج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اراک

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اراک

10.29252/kavosh.2020.14869.2876

چکیده

شکواییه، یکی از گونه‌های ادب غنایی است که در آن، شاعر نسبت به رویدادهای دردآورِ زندگی که سبب به تنگنا افتادن آدمی می‌شوند، گِله‌مند است. بررسی شکواییه‌ها می‌تواند مخاطب را با احوال شخصیِ سخنوران و وضعیت اجتماعی-سیاسی عصر آنان بیشتر آشنا سازد. در شعر نیما یوشیج (1338- 1276) که به حقیقت آیینۀ تمام‌نمای زندگی عصر اوست، انواع مختلف شکواییه نمود یافته است.
نویسندگان در این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام می‌گیرد، شکواییه‌های اجتماعی، سیاسی، شخصی و فلسفی را در اشعار فارسی نیما بررسی می‌کنند. تردیدی نیست که در سروده‌های او شکواییۀ عرفانی قابلیّت طرح ندارد و در میان سایر گونه‌های بثّ‌ّالشکوی، شکواییه‌های اجتماعی و سیاسی با توجّه به زبان نمادین نیما و تعهّد اجتماعی او، چشمگیرتر است.
شکواییه‌های نیما در سروده‌های نخستین، بیشتر جنبۀ شخصی دارد؛ امّا بتدریج، گله‌های او رنگ اجتماعی به خود می‌گیرد. وضعیّت مملو از خفقان و استبداد عصر نیما، سبب می‌شود تا شاعر‌ از حاکمان نالایق و بی‌کفایت، انتقاد کند و از سوی دیگر، از غفلت و ناآگاهی مردم ساده‌دلِ جامعۀ خویش در رنج باشد. افزون بر این، نیما در سروده‌هایش از پیامدهای جنگ جهانی و تنگ‌دستی و بیماری مردم، از انحراف جریان‌های سیاسی و سوء‌استفادۀ آنان از تودۀ فرودست و نیز از نظام ارباب-رعیّتی سخت گله‌مند است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Types of complaint in Nima Yushij’s poems

نویسندگان [English]

  • sayaf hayati 1
  • mohsen izadyar 2
1 PhD student in Persian language and literature, Arak Azad University
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Arak Azad University
چکیده [English]

      Complaint is one of the lyrical species.in which the poet expresses his annoyance about the painful events of life and miseries. The examination of complaints can acquaint the audience with the personal circumstances of the speakers and the socio-political situation of their time. In Nima yoshij,s  poems, which is really a full-length mirror image of the life at his time, all kinds of complaints are expressed. This research is done through a descriptive-analytical method to examine social, political, personal and philosophical grievances. Undoubtedly, the mystical complaints in Nima’s poetry cannot be plotted, but, among the species of complaints, social and political grievances in his symbolic language and social commitment are dramatic. Nima's grievances in his early poems are more personal, but his grievances gradually take up a social color. The dictatorship and autocracy of his age make him criticize incapable and incompetent rulers. In addition, the ignorance of people brought him a lot of pain. In his lyrics, he strongly complains about the consequences of the World War and the poverty and illness of the people, the deviation of political movements, their abuse of the lower masses and the feudal system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Complaint
  • Nima Yoshij
  • Society
  • Contemporary literature
  1. الف) کتاب­ها

    1. بهرام‌پور عمران، احمدرضا (1397)، در تمام طول شب: بررسی آراء نیما یوشیج. چاپ دوم، تهران: مروارید.
    2. پارسانسب، محمّد (1396)، جامعه‌شناسی ادبیات فارسی از آغاز تا سال 1357. تهران: سمت.
    3. پورنامداریان، تقی (1398)، خانه‌ام ابری است: شعر نیما از سنّت تا تجدد. چاپ هفتم، تهران: مروارید.
    4. ثروتیان، بهروز (1375)، اندیشه و هنر در شعر نیما. تهران: نگاه.
    5. جعفری، مسعود (1386)، سیر رمانتیسم در ایران. تهران: مرکز.
    6. رزمجو، حسین (1385)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. چاپ دوم، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
    7. نیما یوشیج (1390)، دیوان کامل اشعار. تهران: مؤسسۀ انجمن قلم ایران.
    8. _________ (1388)، یادداشت‌های روزانۀ نیما یوشیج. به کوشش شراگیم یوشیج. چاپ دوم، تهران: مروارید.

    ب) مقاله ­ها

    1. باباصفری، علی‌اصغر و نوشین طالب‌زاده (1392)، «بررسی و تحلیل شکواییۀ اجتماعی در شعر معاصر»، ادبیّات پارسی معاصر، سال سوم، شمارۀ اوّل، بهار و تابستان، صص 31-53.
    2. بینایی، قوام‌الدّین (1381)، «نیمای سیاستمدار»، مجموعه مقالات نخستین همایش نیماشناسی، جلد اوّل، ساری: ادارۀ کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران، صص 118-140.
    3. دادبه، اصغر (1381)، «بث ­الشکوی»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد دوم، صص95 ـ 96.
    4. سرّامی، قدمعلی (1375)، «بث‌الشکوی»، دانشنامۀ جهان اسلام، تهران: بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی، جلد دوم، صص 5774 ـ 5775.
    5. صادقی، اسماعیل و همکاران (1393)، «بررسی نوستالژی آرمان‌شهر در اشعار شاعران معاصر»، ادب غنایی، سال دوازدهم، شمارۀ بیست‌ودوم، بهار و تابستان، صص 189-208.
    6. عباسی، حبیب‌الله و مرتضی محسنی (1385)، «جوهر زمان: تحلیل جامعه‌شناختی منظومۀ کار شب پای نیما»، پژوهش‌های ادبی، شمارۀ 12 و 13، تابستان و پاییز، صص 163-191.
    7. فرخ‌نیا، مهین‌دخت و علی ضیاءالدّینی (1389)، «سیر تاریخی شعر نیما از دیدگاه جامعه‌شناختی»، ادب و زبان، دورۀ جدید، شمارۀ 28، زمستان، صص 183-212.
    8. محمّدی، علی و نعمت‌الله پناهی (1388)، «عناصر اجتماعی و انسانی در شعر نیما یوشیج»، نامۀ پارسی، شمارۀ 48 و 49، بهار و تابستان، صص 87-113.
    9. منصوریان، حسین و حسین‌علی پاشا پاسندی (1389)، «هویت اجتماعی شعر نیما»، زبان و ادبیات فارسی، سال اوّل، شمارۀ اوّل، بهار، صص 141-157.
    10. نصراللهی، یدالله و مهدی رمضانی (1395)، «بثّ‌الشکوی در شعر شهریار»، فنون ادبی، سال هشتم، شمارۀ دوم، تابستان، صص 201-214.
    11. واحد، اسدالله و محمّدعلی نوری باهری (1391)، «نقد و بررسی شکواییه‌های سیاسی در قرن ششم»، زبان و ادب فارسی، سال 65، شمارۀ 225، بهار و تابستان، صص 144-165.

    12. یاحقی، محمّدجعفر (1384)، «بث‌الشکوی»، دانشنامۀ زبان و ادبیات فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، جلد اوّل، صص 707-709.