روان‌شناسی شخصیت در تاریخ بیهقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

10.29252/kavosh.2008.2404

چکیده

تاریخ بیهقی، صحنه نمایش شخصیت ­های متعدد، متفاوت و گاه ضد و نقیضی است که هر خواننده ­ای با خواندن حوادث آن می­ تواند تصویری از شخصیت خود را در آن جستجو کند. شاید تاریخ نیز چیزی جز تکرار این تیپ­ های شخصیتیِ آفریننده حوادث مشابه در پهنه روزگار نباشد.
افراد با صلابتی چون حسنک وزیر، عبدالله زبیر در اوج استقامت، جوانمردی و شجاعت چه تیپ شخصیتی را به خود اختصاص می­ دهند که دقیقاً نقطه مقابل افرادی چون بوسهل زوزنی قرار می­ گیرند که با یک نوسان شخصیتی عرصه را بر دیگران تنگ می­ کنند؟ و چگونه بعضی از شخصیت­ ها چون سبکتگین پس از تحمل یک زندگی بسیار طاقت فرسا تحت سیطره نظام برده­ داری، با دیدن یک رؤیای صادقه از حضیض ذلّت به اوج عزّت و سربلندی نایل می ­گردند؟
توصیف بسیار دقیق و نقادانه بیهقی در شخصیت­ پردازی این گمان را در ذهن مخاطب تقویت می­ کند که گویی وی بیش از هر چیز در اثر خود به «روان شناسی شخصیت» پرداخته است. اشاره به بعضی از نظریه­ های شخصیت از دیدگاه آبراهام مزلو، کارل گوستاویونگ، اریک فروم و آلفرد آدلر تحلیلی اجمالی از تأثیر محیط یا وراثت در شکل­ گیری شخصیت و جستجوی منشأ تضادهای شخصیتی از جمله انگیزه­ های پژوهشی نگارنده این نوشتار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Psychology of Persian in Beyhaghi’s History

نویسنده [English]

  • Behjatosadat Hejazi
Assistant Professor Shahid Bahonar University of Kerman
چکیده [English]

Beyhaghi’s History is a scene of mainfold and sometimes contrary personalities so that anyone reading the events can see a portrait of his personality in them, and perhaps history is nothing but the repetition of this personality created in similar events in the arenas of history. The stiffness of individuals like “Hasanake Vazir”, “Abdollahe Zobeyr” in the heyday of resistance, manliness and bravery, what type of personality they allocate to themselves that are exactly opposite of individuals like “Bosahle Zozany” that pave the way for others with their personality changes. And how do some personalities like “Saboktakin” reach the climax of honor and credit whereas they were in the abyss of wretchedness after enduring an adverse life under the dominance of slavery just because of a true dream?!
Beyhaghi describes very carefully and critically the personalities that create this opinion in the minds of those who get engaged in “psychology of personality” in his work.
This article is an attempt to give a brief summary of the abovementioned personality from point of view of Abraham Mazlow, Carol Gostav Joung, Eric Forom and Alfred Adler. A brief account of the effect of environment and heritage on shaping the personality as well as personality contracts will be also given.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Personality
  • Beyhagi
  • Machiavellian
  • Character psychology
  • Psychological criticism