مقایسه مضامین تغزلی مشترک بین متنبّی و حافظ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه رازی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عرب دانشگاه رازی

10.29252/kavosh.2009.2458

چکیده

متنبّی و حافظ دو قله بلند ادب عربی و فارسی هستند که هر دو سر به قله کیوان و اوج آسمان دارند. هر دو به أخذ و اقتباس از آثار گذشتگان و فرآوری آن به شکلی بدیع و بی نظیر شهرت دارند. آثار هر دو برآیند تلاش های گذشتگان به اضافه معماری و طراحی جدید و بی بدیل به مدد قریحه و ذوق خداداد آنهاست. متنبّی غزل را برای شروع به عنوان تشبیب در ابتدای قصاید خود آورده و انگیزه او در غزل سرایی، عرف و پسند مردم روزگارش بوده است، حال آنکه حافظ غزل سراست، حافظ عاشق است و هستی را طفیل عشق می داند، متنبّی عشق را بیماری می پندارد. با این وجود هر دو گوینده بزرگ با دو هدف و نگرش متفاوت دست به غزل سرایی زده اند.
حافظ سخت متأثر از ادب عربی است، بالطبع متنبّی هم که جایگاه ویژه ای در ادب عربی دارد، مطمح نظر او بوده به گونه ای که در دیوان او یک مصراع از اشعار متنبّی دیده می شود و مضامین بسیار نزدیک و شبیه به مضامین متنبّی در غزلیات او دیده می شود که صاحب نظران به آن اشاره کرده اند.
در این مقاله با نشان دادن برخی شباهت ها در اشعار این دو شاعر و نقد و مقایسه آنها، نظری گذرا به تفاوت غزلیات آنها از دریچه مضمون و نوع نگرش می اندازیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Thematic Comparison of the Qazals by Hafez and Motanabi

نویسندگان [English]

  • Vahid Sabzianpour 1
  • Mohammad Reza Sory 2
1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Razi University
2 Master student of Arabic language and literature at Razi University
چکیده [English]

Motanabi and Hafez are two great figures in Arabic and Persian literature. They are most famous for borrowing from works by their predecessors and reformulating them within a novel framework, which is the result of their creative minds. Motanabi often starts Qasayed with a Qazal which is often motivated by the taste of the people in his era. While Hafez primarily writes Qazals in love with this type of poetry and believes that love is above all other phenomena in the world. Motanabi downgrades love to the level of a disease. Nevertheless, both poets have written Qazal with different motivation. Hafez is greatly influenced by Arabic literature and he has even used a line of Motanabi's poetry in his Divan. In addition, there are very similar issues in the works of these two poets often recognized by literary critics. This paper will compare and contrast topics in the works of these two poets highlighting the attitude of these two poets with regard to the genre of Qazal.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hafez
  • Motanabi
  • Qazal (sonnet)