نقد و بررسی قصّه گنبد سفید (بر اساس قصّه هفتم منظومه هفت پیکر حکیم نظامی گنجوی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دوره دکتری ادبیات فارسی دانشگاه یزد

10.29252/kavosh.2010.2511

چکیده

هفت پیکر حکیم نظامی گنجوی درباره سفر بهرام گور به تاریکی های درون و جستجوی آب حیات در تاریکی ظلمات است. این سفر با گنبد سیاه آغاز می شود و پس از عبور قهرمان از گنبدهای پنج گانه، به گنبد سفید منتهی می شود؛ هفت گنبد برابر با هفت اختر و هفت رنگ است که در آن هفت شاهزاده بانو که از هفت سرزمین جهان هستند، لباسی به رنگ هفت گنبد می پوشند و شباهنگام برای قهرمان قصّه (بهرام گور) می گویند. در واقع این قصّه ها، ترسیم خواب های هفت گانه وی است و همگی قابل تأویل و تفسیر هستند.
در مقالة حاضر، ابتدا شکل قصّه هفتم منظومه هفت پیکر (قصّه گنبد سفید) و سازه های قصّه ای آن بر اساس کتاب ریخت شناسی قصه پریان بررسی شده است. سپس با دو رویکرد بررسی عناصر روساختی و عناصر زبرروایی به تشریح متن پرداخته شده است. آنگاه، پس از تشریح سازه های اسطوره ای و آیینی متن بر اساس ریشه شناسی قصه، عناصر و سازه های نمادین متن بر اساس نمادشناسی روانشناختی منطبق با الگوهای عرفانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
نگارنده بر آن است تا با ارائة تحلیل و نقد روانکاوانه و ریشه شناسانه، جلوه های ناخودآگاه فردی شاعر و کهن الگوهای ناخودآگاه جمعی موجود در متن را از لابه لای عناصر و سازه های فراواقعی آن استخراج نماید تا علاوه بر روشن شدن پیام متن و زوایای پنهان آن، راهی جهت نقد و بررسی های بیشتر فراهم گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Review of White Dome Tale (According to Seventh Dome Tale from Nezami Ganjavi's Haft Peykar)

نویسنده [English]

  • Sakine Abbasi
PhD student in Persian Literature, Yazd University
چکیده [English]

Haft Peykar by Nezami Ganjavi (533-602 AD) is about the journey of Bahram e Goor (483-520 BC) into the drankness in his search for drinking the AB e Hayat. This journey starts with the Black Dome and passes through different stages (the five Domes) finally leading the White Dome 7doms is equal to 7 stars in 7 colors in which 7 princess from 7 realms wear clothes having the same color as 7 Domes and narrate stories to the hero (Bahram) in each and every night. These tales in fact are the expression of his seven dreams all of which are interpretable and explainable. In the present research the researcher has first studied the form of the seventh tale (white Dome) and its structure in term of fairy tale morphology. Then the mythical and ceremonial structures have been analyzed according to the tale etymon logy (external structure). Next the symbolic agents of this text are analyzed in terms of psychological symbology which corresponds to the mystical pattern. In this paper the author attempts to present a critical and psychoanalytical review while extracting the individual unconscious manifestations of the poet as well as the unconscious collective patterns of the literary text from the archetypal elements and constructions. This will in turn reveal the real them of the text its hidden angles which will provide further studies and comments in this regard.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • Haft Peykar
  • symbol
  • Nizami Ganjavi
  • White Dome Tale