تحلیل محتوای کیفی گفتگو با کوه دماوند در شعر معاصر

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد زبان و ادبّات فارسی دانشگاه یاسوج

2 دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه یاسوج

10.29252/kavosh.2022.17792.3176

چکیده

کوه‌ها از عناصر طبیعی‌اند که از گذشته‌های دور، در باورهای اسطوره‌ای و دینی، جایگاه ویژه داشته‌اند. دماوند که برافراخته‌ترین قله سرزمین ایران است و در سلسله کوه‌های البرز جای دارد، پیوندی چشمگیر با اسطوره‌ها و باورهای کهن دینی ایران دارد. سیمای طبیعی این کوه نیز چشم‌نواز است از این روی، در آثار ادبی، از گذشته تا به امروز، نمود برجسته‌ای داشته است. دماوند در ادب معاصر، با دو قصیده دماوندیّه از ملک‌الشعراء بهار، سایه‌سار خود را بر شعر دیگر شاعران افکنده است. پس از بهار، شاعرانی نظیر سیاوش کسرایی، فریدون مشیری، حمید مصدق، نادر نادرپور، محمّدرضا شفیعی‌کدکنی و قدمعلی سرامی در شعر یا اشعاری خطاب به دماوند به گفتگو پرداخته‌اند. سویه‌های اسطوره‌ای و ارزش‌های نمادین دماوند و پیوند آن با هویت و ملی‌گرایی در تناسب با شرایط زمانی ایران در سده گذشته، دستمایه سروده‌های این شاعران بوده است. اندوه و دلزدگی از نابسامانی جامعه و وضع مردم زمان خود، کودتای 28 مرداد و آثار شوم آن بر زندگی و فعالیت روشنفکران و شاعران، خفقان و استبداد، دوری از وطن و غم غربت، سرگشتگی ایرانیان و بازگشت به خویشتن و هویت از دست رفته، همدلی و اتحاد ایرانیان در ضحاک‌ستیزی در دماوندسروده‌های شعر معاصر رهنمون و پیش‌کش ایرانیان شده است. در این پژوهش به تحلیل کیفی رویکرد، انگیزه‌ها، ابعاد هنری، فکری و سبکی این شاعران به دماوند پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A qualitative analysis of the dialogue with Mount Damavand in contemporary Persian poetry

نویسندگان [English]

  • tooran farokhi 1
  • Mohammadhossain Nikdarasl 2
1 Master student of Persian language and literature of Yasouj University
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Yasouj University
چکیده [English]

Since long, mountains have been natural phenomena with a special place in mythological and religious beliefs. Damavand, as the highest peak of the Alborz Mountains in Iran, has a significant connection with the myths and ancient religious beliefs of Iranians. This mountain looks picturesque, so it has featured prominently in literary works from the past to the present. In the contemporary literature, Damavand has cast its shadow on many other poeticized subjects. In this regard, one may refer to the two odes of Damavandiyeh composed by Malik al-Shaarai Bahar. After Bahar, Siavash Kasrai, Fereydoon Moshiri, Hamid Mossadegh, Nader Naderpour, Mohammad Reza Shafii Kadkani, and Qadamali Sarami have conversed with Damavand in poems. The mythological and symbolic aspects of Damavand and its relevance with identity and nationalism in accordance with the conditions of Iran in the last century have been the basis of these poetic compositions. Sadness and heartbreak from the disorder of the society and the conditions of the people of the time, the August 28 coup and its ominous effects on Iranian intellectuals and poets, oppression and tyranny, distance from the homeland and the sadness of exile, the confusion of Iranians and their return to their true selves and their lost identity, as well as the empathy and unity of Iranians in Anti-Zahakism poetry of the contemporary poets about Damavand have become a guide for Iranians.  In the pe research, we have qualitatively analyzed the approaches, motivations, and artistic, intellectual and stylistic attitudes of the poets towards Damavand.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alborz Mountain
  • Damavand mountain
  • Contemporary poets
  • Myth

مراجع

  1. الف) کتاب­ ها

    1. آموزگار، ژاله (1393)، تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.
    2. اخوان‌ثالث، مهدی (1389)، از این اوستا، چاپ هجدهم، تهران: زمستان.
    3. اصیل، حجت ­الله (1381)، آرمانشهر در اندیشه ایرانی، چاپ دوم، تهران: نی.
    4. باقری، مهری (1389)، دین ­های ایران باستان، چاپ چهارم، تهران: قطره.
    5. بهار، محمّدتقی (1354)، دیوان اشعار ملک‌الشعراء بهار (قصاید، مسمطات، ترکیب­ب ندها و ترجیع­ بندها)، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
    6. بهار، مهرداد (1380)، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: توس.
    7. پورداوود، ابراهیم (1307)، ادبیات مزدیسنا: یشت­ها، بمبئی: انتشارات انجمن زرتشتیان ایرانی بمبئی.
    8. پورداوود، ابراهیم (1347)، یشت ­ها، چاپ دوم، تهران: طهوری.
    9. حسین­ پور چافی، علی (1387)، جریان­ های شعری معاصر: از کودتا(1332) تا انقلاب(1357)، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
    10. دیاکونوف، ایگور میخائیلوویچ (1383)، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، چاپ هفتم، تهران: علمی-فرهنگی.
    11. دوستخواه، جلیل (1392)، اوستا: کهن‌ترین سرودها و متن های ایرانی، چاپ هفدهم، تهران: مروارید.
    12. رضی، هاشم (1381)، دانشنامه ایران باستان، تهران: سخن.
    13. سرامی، قدمعلی (1381)، تا زادن بامداد باید خواند، تهران: حدیث امروز.
    14. شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا (1376)،هزاره دوّم آهوی کوهی، تهران: سخن.
    15. شوالیه، ژان و آلن گربران (1388)، فرهنگ نماد­ها، ترجمه سودابه فضایلی، چاپ سوم، تهران: جیحون.
    16. عفیفی، رحیم (1374)، اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته ­های پهلوی، تهران: توس.
    17. فردوسی، ابوالقاسم (1393)، شاهنامه، پیرایش جلال خالقی­ مطلق، تهران: سخن.
    18. قطب‌الدّین‌شیرازی، محمود ابن مسعود (1314ق)، شرح حکمت‌الاشراق، تصحیح شیخ اسدالله یزدی، تهران: حکمت.
    19. کریمی، اصغر (1396)، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، مولف: محمدکاظم موسوی‌بجنوردی، ناشر: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 4، مدخل زمستان، صص 771 ـ 773.
    20. کسرایی، سیاوش (1386)، از آوا تا هوای آفتاب: مجموعه اشعار، چاپ دوم، تهران: کتاب نادر.
    21. ـــــــــــــــ (1384)‌، از خونِ سیاوش: منتخب سیزده دفترشعر، چاپ چهارم، تهران: سخن.
    22. ـــــــــــــــ (1380)، تراشه­های تبر: مجموعه شعر، چاپ دوم، تهران: کتاب نادر.
    23. لنگرودی، شمس (1370)، تاریخ تحلیلی شعر نو، تهران: نشر مرکز.
    24. مختاریان، بهار (1392)، درآمدی بر ساختار اسطوره ­ای شاهنامه، چاپ دوم، تهران: آگه.
    25. مستوفی، حمدالله (1381)، نزهة القلوب، به کوشش محمّد دبیرسیاقی، قزوین: حدیث امروز.
    26. مشیری، فریدون (1384)، بازتاب نفس صبحدمان، چاپ چهارم، تهران: چشمه.
    27. ــــــــــ (1387)، از خاموشی، چاپ هفتم، تهران: چشمه.
    28. ــــــــــ (1398)، از دریچه ماه (شعرهای چاپ نشده)، چاپ ششم، تهران: چشمه.
    29. مصدق، حمید (1397)، مجموعه اشعار، چاپ چهاردهم، تهران: نگاه.
    30. مصطفوی، علی­ اصغر (1369)، اسطوره قربانی، تهران: مؤلف.
    31. مناسک، جی و سویمی، م (1354)، اساطیر ملل آسیایی: اساطیر پارسی و چینی، ترجمه محمود مصور رحمانی و خسرو پورحسینی، تهران: مازیار.
    32. نادرپور، نادر (1399)، مجموعه اشعار، چاپ چهاردهم، تهران: نگاه.
    33. واحددوست، مهوش (1379)، نهادینه­ های اساطیری در شاهنامه فردوسی، تهران: سروش.
    34. هال، جیمز (1390)، فرهنگ نگاره­ای نماد­ها در هنر شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، چاپ پنجم، تهران: فرهنگ معاصر.
    35. هینلز، جان­راسل (1393)، شناخت اساطیر ایران، ترجمه محمدحسین باجلان‌فرخی، چاپ چهارم، تهران: اساطیر.
    36. هینلز، جان‌راسل (1368)، شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، کتابسرای بابل و نشر چشمه.
    37. یونگ، کارل ­گوستاو (1389)، انسان و سمبول­ هایش، ترجمه محمود سلطانیه، چاپ هفتم، تهران: جامی.

    ب) مقالات

    1. آیدنلو، سجاد (1388)، «نکته ­هایی از روایات پایان کار ضحاک»، کاوش­نامه زبان و ادبیات فارسی، دوره 10، شماره 18، صص9-48.
    2. باباصفری، علی­ اصغر و محمدامین محمدپور (1394)، «برسی و تحلیل ویژگی‌های محتوایی و زبانی اشعار حماسی سیاوش کسرایی»، زبان و ادبیات فارسی(نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)، سال68، مسلسل 232، صص1-15.
    3. داودی­ مقدم، فریده (1394)، «تحلیل روایت اسطوره ­ای منظومة آرش کمانگیر»، ادب­ پژوهی، دوره 9، شماره 32، صص 127-149.
    4. سپهر، محمدعلی (1387)، «چیستی وحدت اجتماعی و اهداف آن»، پژوهش­ های اجتماعی اسلامی، شماره 69، صص 13ـ34.
    5. فکوهی، ناصر (1379)، «تحلیلی ساختی از یک اسطورة سیاسی، اسطوره «وای» در فرهنگ ایرانی و همتایان غیر ایرانی آن»، نامه علوم اجتماعی، دوره 16، شماره 16، صص 137ـ166.
    6. لسان، حسین (1355)، «قربانی از روزگار کهن تا امروز»، هنر و مردم، شماره 167، صص 60ـ70.
    7. مظفری، سولماز و عاطفه عبدالملکی (1398). «بررسی شخصیت ­انگاری در اشعار فریدون مشیری با تکیه بر کتاب سه­دفتر»، دوفصلنامه علوم ادبی (پژوهش‌های دستوری و بلاغی)، دوره 9، شماره 16، صص 281ـ307.
    8. یاسینی،­ امید و فاطمه مدرسی (1386).«باستان­گرایی در شعر حمید مصدق». کاوش­نامه زبان و ادبیات فارسی، دوره 8، شماره 14، صص11-42.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار