بازنمود گفتمان اقتصادی آرمانشهر جوانمردی و عیاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه هرمزگان

2 دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه هرمزگان

3 دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان

10.29252/kavosh.2023.19249.3337

چکیده

در طول تاریخ، انسان ناخرسند و سرخورده از وضع موجود، همواره آرزوها و نیازهای برآورده‌نشده خود را در ذهن خویش، ساخته و در عالم خیال، جهان آرمانی­اش را پرداخته است. برابری، زندگی اشتراکی، فراوانی نعمت، ستودگی اخلاق از مهم­ترین مؤلفه­ های نظام­های آرمانشهری است که در نظام فکری عیاران نیز به فراوانی دیده می­ شود. در این مقاله، برآنیم تا نشان دهیم که جوانمردی و عیاری را می­توان به مثابه گفتمانی آرمانشهری به شمار آورد. به همین جهت با تمرکز بر مشابهت­ های گفتمان آرمانشهری و گفتمان عیاری در مباحث اقتصادی، مانند بهره­ گیری از اقتصاد اشتراکی، کوشیده­ ایم نقاط اصلی این دو نظام فکری را نمایان ­تر کرده، به صورت تحلیلی مقایسه کنیم. داستان سمک عیار، فتوت­نامه­ ها و گزارش ­های تاریخی از مهم­ترین متونی هستند که برای ذکر شاهد و مثال و تبیین مستندتر موضوع از آنها بهره جسته ­ایم. دستاورد بحث نشان می­ دهد اجتماع عیاری همچون همه آرمانشهرها، از منظر اقتصادی-اجتماعی، اشتراکی است که فقدان مالکیت خصوصی، تأکید بر برابری، فراوانی و رفاه اقتصادی و اخلاق­مندی از مهم­ترین ویژگی­های آن به شمار می­ رود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Representation of the economic discourse of the chivalry and Ayyari utopia

نویسندگان [English]

  • Faramarz Khojasteh 1
  • Hossein pouladian 2
  • mahmood arekhi 3
1 Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Hormozgan
2 Ph.D graduated of Persian language and literature of University of Hormozgan
3 Ph.D graduated of Persian language and literature of University of Hormozgan
چکیده [English]

The school or method of phenomenology, with the fundamental change it created in the interpretation and understanding of philosophy, culture, literature, politics, science and art, caused thinkers to leave the habitual view and repeated analyzes and by suspending the reading of texts through institutionalized traditions. And from the perspective of others, it provided the ground for new perceptions of concepts and intellectual and practical currents. The Qalandariyya school, with its various phenomena and special neomas, has many complexities and ambiguous points. This mystical school is often discussed, interpreted and analyzed through the eyes of others and historical knowledge, and its intuitive and sensory aspects have been ignored. Phenomenology, by suspending previous knowledge and placing the natural view based on historical knowledge in parentheses, provides a kind of sensory and intuition-based view to look at this mystical school and sect, through which we can also understand some of He understood the neglected aspects of this intellectual and practical flow with a sensory and direct view, and he understood the same type of Qalandran's view of existence and mystical issues that provide the reasons for distinguishing this sect from other mystical sects. The current research has explained this cult based on the phenomenological method with the library method and qualitative content analysis and has come to the conclusion that Qalandari's poetry is descriptive in nature. Qalandarsara poets have their own definitions of mysticism. The purpose of this school is to fight against the Riyazdeh society and the false and holy claimants. The Qalandariyya school has a contradiction between claims and actions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Utopian discourse
  • Sharing economy
  • Chivalry
  • Ayyari
  • Manliness
  • Utopia
  1. الف) کتاب­ ها

    1. آتالی، ژاک (1382)، برادری: آرمان­شهری نوین، ترجمه فیروزه دیلمقانی، تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.
    2. ابن بطوطه، محمدبن عبدالله (1376)، سفرنامة ابن بطوطه، ترجمة محمدعلی موحد، چ ششم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    3. ابن معمار، محمدبن ابی­المکارم (1399)، فتوت­نامه، ترجمة عبدالعلی اسپهبدی، تهران، انتشارات صمدیه.
    4. ارجانی، فرامرزبن خداداد (1400)، سمک عیار، تصحیح پرویز ناتل خانلری، چاپ دهم، تهران: آگاه.
    5. اصیل، حجت‌الله (1393)، آرمانشهر در اندیشة ایرانی، چاپ سوم، تهران: نی.
    6. افخمی‌عقدا، رضا؛ جمشیدی، فاطمه و آموزگار، صفورا (1395)، بازتاب سه آیین صعلوکی، عیاری و شوالیه­گری در آینة ادبیات، یزد: دانشگاه یزد.
    7. افشاری، مهران (1390)، سی فتوت­نامة دیگر (سی رسالة ناشناخته در فتوت و پیشه­وری و قلندری)، چاپ دوم، تهران: چشمه.
    8. افشاری، مهران (1394)، فتوت­نامه­ها و رسائل خاکساریه (سی رساله)، تهران: چشمه.
    9. امرسون، راجرال (1387)، فرهنگ اندیشة سیاسی (اتوپیا)، ترجمة خشایار دیهیمی، تهران: نشر نی.
    10. باستانی‌پاریزی، محمدابراهیم (1353)، یعقوب لیث، تهران: انتشارات کتابخانة ابن سینا.
    11. بهار، محمدتقی (1385)، «جوانمردی» در هانری کربن. آئین جوانمردی، ترجمه احسان نراقی، چاپ دوم، تهران: سخن.
    12. بودریار، ژان (1389)، جامعة مصرفی، ترجمه پیروز ایزدی، چاپ پنجم، تهران: نشر ثالث.
    13. تاریخ سیستان (1389)، تصحیح محمدتقی بهار، تهران: اساطیر.
    14. تیشنر، فرانتس (1385)، «فتوت در کشورهای اسلامی». در هانری کربن . آئین عیاری، ترجمه احسان نراقی، چاپ دوم، تهران: سخن .
    15. حسینی، سیدمحمدعارف (1387)، نیک­شهر قدسی: نقادی چهار الگو از جامعه آرمانی اندیشمندان غرب و مقایسه آنها با جامعة آرمانی حضرت مهدی (عج)، تهران: دفتر عقل.
    16. خواندمیر، غیاث­الدّین (1353). تاریخ حبیب السیر، زیر نظر محمد دبیرسیاقی، تهران: خیام.
    17. راوندی، مرتضی (1357)، تاریخ اجتماعی ایران، تهران: امیرکبیر.
    18. رئیس­نیا، رحیم (1383)، نهضت‌های آرمانی هم‌پیوند و بدرالدّین، تهران: مبنا.
    19. روویون، فردریک (1385)، آرمانشهر در تاریخ اندیشة غرب با متن­هایی از مور، کلوتس، هوگو، گوارا، مورلی، منتسکیو، کابه، ولز، کامپانلا، سن ژوست، بلامی، زامیاتین، فونتل، ترجمة عباس باقری، تهران: نی.
    20. سدی یو، رنه (1387)، تاریخ سوسیالیسم‌ها، ترجمة عبدالرضاهوشنگ مهدوی، چاپ سوم، تهران: فرهنگ نشر نو.
    21. سرجنت، لایمن تاور (1400)، درآمدی کوتاه بر آرمان­شهرگرایی، ترجمه امیر یداله­پور، تهران: کرگدن.
    22. سُلمی، ابوعبدالرحمن (1385)، جوانمردی و جوانمردان: کتاب الفتوة، ترجمة قاسم انصاری، چاپ دوم، تهران: حدیث امروز.
    23. سمرقندی، کمال­الدین عبدالرزاق (1383)، مطلع­ سعدین و مجمع­ بحرین، مصحح عبدالحسین نوایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    24. سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم (1387)، حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة، مقدمه و تصحیح و تحشیه محمد روشن، تهران: نگاه.
    25. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1394)، قلندریه در تاریخ: دگردیسی­های یک ایدئولوژی)، چاپ 4، تهران: سخن.
    26. صراف، مرتضی (1370)، رسایل جوانمردان (مشتمل بر هفت فتوت‌نامه)، چاپ دوم، تهران: معین، انجمن ایران‌شناسی فرانسه در ایران.
    27. عطار، فریدالدین محمد (1372)، تذکره الاولیا، تصحیح محمد استعلامی، چاپ هفتم، تهران: زوار.
    28. عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر (1375)، قابوس­نامه، به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ هشتم، تهران: علمی و فرهنگی.
    29. فرای، ریچارد نلسون (1380)، تاریخ ایران (از ظهور اسلام تا آمدن دولت سلجوقیان، از فروپاشی دولت ساسانیان تا آمدن سلجوقیان)، ترجمة حسن نوشه، تهران: امیرکبیر.
    30. فروزانفر، بدیع‌الزمان (1385)، «حسام‌الدین چلبی از فتیان»، در هانری کربن. آیین جوانمردی، ترجمه احسان نراقی، چاپ دوم، تهران: سخن .
    31. طوسی، خواجه نصیرالدین (1364)، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی.
    32. قشیری، ابوالقاسم (1391)، رساله قشیریه، تصحیح بدیع‌الزمان فروزان‌فر، چاپ یازدهم، تهران: علمی و فرهنگی.
    33. کاشفی‌سبزواری، حسین (1350)، فتوت­نامة سلطانی، به اهتمام محمدجعفر محجوب، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
    34. کزازی، میرجلال­الدین (1384). آب و آینه: جستارهایی در ادب و فرهنگ، تبریز: آیدین.
    35. گردیزی، ابوسعید (1347)، زین­الاخبار، تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
    36. گولپینارلی، عبدالباقی (1379)، فتوت در کشورهای اسلامی و ماخذ آن، ترجمة توفیق هاشم‌پورسبحانی، تهران: روزنه.
    37. گوهرین، سیدصادق (1385)، «ریشه­های اجتماعی فتیان و عیاران». در کتاب هانری کربن، آئین عیاری. ترجمه احسان نراقی. چ دوم، تهران : سخن.
    38. مانهایم، کارل (1392)، ایدئولوژی و اتوپیا: مقدمه­ای بر جامعه­شناسی شناخت، ترجمه فریبرز مجیدی، چاپ دوم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
    39. محجوب، محمدجعفر (1387)، ادبیات عامیانة ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، چاپ 4، تهران: نشر چشمه.
    40. مور، تامس (1394)، آرمانشهر (یوتویا)، ترجمة داریوش آشوری و نادر افشارنادری، چاپ چهارم، تهران: خوارزمی.
    41. ناتل‌خانلری، پرویز (1400). سمک عیار (شهر سمک)، چاپ دهم، تهران: آگاه.
    42. نفیسی، سعید (1399)، سرچشمه تصوف در ایران، تهران: نگاه.
    43. ولایتی، علی‌اکبر (1394)، دانشنامة جوانمردی، با همکاری محمدرضا جوادی یگانه، محمدرضا جعفرآقائی و رضا مختاری‌اصفهانی، تهران: امیرکبیر.
    44. هجویری، علی بن عثمان (1389)، کشف المحجوب، تصحیح محمود عابدی، چاپ پنجم، تهران: سروش.

    ب) مقالات

    1. افخمی‌عقدا، رضا (1386)، «غربت و بیگانگی در شعر صعالیک». مجلة کاوش­نامه زبان و ادبیات فارسی، جلد 8، شماره 14، صص 193-218.
    2. کاهن، کلود (1389)، «فتوت به مثابه ساختار اجتماعی»، ترجمه و تلخیص علیرضا نیکوبخت. ماهنامة تخصصی اطلاعات حکمت و معرفت، سال 5، شماره 6، صص 26- 28.
    3. گراوند، مجتبی (1397)، «واکاوی علل و دلایل تداوم گسترش فرهنگ فتوت و جوانمردی در قرون نخستین اسلامی». مطالعات تاریخی جهان اسلام، دوره 6 ، شماره 12، صص 131-154.
    4. معتمدی، منصور و فرزانه باخدا (1390)، «طرحی برای بررسی خاستگاه­ها و ریشه­های فتوت در ایران». مجله تاریخ و فرهنگ، سال 43، شماره 1، صص 53-82.