آیا تلفظ مصوّت‌های زبان فارسی در دوران معاصر تغییر کرده است؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور مرکز بوکان

10.29252/kavosh.2023.19143.3328

چکیده

مبنای وزن عروضی شعر رسمی فارسی تمایز هجاهای کوتاه و بلند است. تعداد و ترتیب هجاهای کوتاه و بلند در همه مصراع­ های یک شعر باید یکسان باشد. کوتاهی و بلندی هجاها خود ناشی از کوتاهی و بلندی مصوّت ­هاست. مصوّت­ های بلند سه تا هستند: «ا» ()، «و» (u) و «ی» (i) و مصوّت­ های کوتاه نیز سه تا هستند: «ـَ» (a)، «ـُ» (o) و «ـِ» (e). امتداد هر مصوّت بلند قاعدتاً باید دو برابر قرینه کوتاه آن باشد، امّا در زبان محاوره امروز مصوّت بلند می­ تواند کوتاه تلفّظ شود و مصوّت کوتاه، بلند تلفّظ شود بدون اینکه هر مصوّت با قرینه خود اشتباه شود؛ زیرا امروز مصوّت­ ها علاوه بر تفاوت امتداد از لحاظ واجگاه نیز با هم متفاوتند. در نتیجه، امروز وزن عروضی رسمی با زبان فارسی ناسازگار و بیگانه به نظر می ­رسد و این سؤال مطرح است که این ناسازگاری از آغاز شعر عروضی رسمی فارسی وجود داشته است یا بعدها در اثر تحوّلات دستگاه صوتی زبان فارسی به وجود آمده است؟ بعضی از پژوهشگران این عرصه به شق دوم معتقدند و نتایج مهمّ و وسیعی از این باور خود به دست می ­آورند که اکثراً نادرست به نظر می­ رسد. در مقاله حاضر این مسئله به روش تحلیلی-توصیفی مورد بررسی قرار گرفته و دلایلی در رد نظر این گروه از پژوهشگران عرضه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Has the pronunciation of Persian vowels changed in the contemporary era?

نویسنده [English]

  • Abdolkhalegh Parhizi
Assistant Professor Department of Persian Language & Literature
چکیده [English]

The prosodic meter of official Persian poetry is based on the distinction between short and long syllables. The number and order of short and long syllables in all the hemistich of a poem should be the same. The shortness and length of syllables is itself the result of the shortness and length of vowels. There are three long vowels: "â", "u" and "i" and three short vowel: "a", "o" and "e". The length of each long vowel should be twice of its short symmetry. But in today's colloquial language, long vowel can be pronounced short and short vowel can be pronounced long, without each vowel being mistaken for its counterpart because today, in addition to the difference in length, the vowels are also different in place of articulation. As a result, today the official prosodic meter seems incompatible and foreign to the Persian language and the question is, did this inconsistency exist since the beginning of official prosodic poetry or did arise later of changes in the phonetic system of the Persian language? Some researchers believe in the second clause and obtain important and extensive results from this belief, which all seem to be false. Here we have examined this issue in a descriptive- analytical manner and provided reasons for the inaccuracy of the opinion of these researchers.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian vowels
  • Persian prosodic meter
  • the meter of Persian folk poetry
  • syllabic meter
  • the origin of Persian poetry meter
  1. الف) کتاب ­ها

    1. پرهیزی، عبدالخالق (1396)، بررسی جامع وزن شعر فارسی، تهران، انتشارات فردوس و نشر فرهنگ روز.
    2. ثمره، یدالله (1371)، آواشناسی زبان فارسی، چاپ سوّم، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
    3. صادقی، علی­ اشرف (1357)، تکوین زبان فارسی، تهران، انتشارات دانشگاه آزاد ایران.
    4. ناتل خانلری، پرویز (1373)، وزن شعر فارسی، چاپ ششم، تهران، انتشارات توس.
    5. نجفی، ابوالحسن (1394)، اختیارات شاعری ومقاله­ های دیگر در عروض فارسی، تهران، انتشارات نیلوفر.
    6. وحیدیان کامیار، تقی (1357)، بررسی وزن شعر عامیانه، تهران، انتشارات آگاه.
    7. ____________ (1370)، بررسی منشأ وزن شعر فارسی، تهران، انتشارات آستان قدس رضوی.