پژوهشی در انتساب سرقت ادبی به مؤلّف راحه الصدور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه آموزشی زبان و ادبیات دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

2 دانش آموخته دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه خوارزمی

10.29252/kavosh.2021.15855.2992

چکیده

راحة‌الصّدور و آیة‌السّرور از معدود کتاب‏های بازمانده از تاریخ سلجوقیان است که نگارش آن در سال 603 هجری، به پایان رسیده است. بسیاری از محقّقان بر آن بوده‌اند که این اثر، سرقت ادبی محض است و نجم‌الدّین راوندی کسی است که با سوء‌استفاده از سلجوقنامه، کتابی را که بیست و یک سال پیش از آن، نوشته شده بوده در ظاهری دیگر، به نمایش گذاشته و با افزودن مطالبی به آن و یا تلخیص آن کتاب، به دریافت صله نائل آمده و نامش را در ردیف تاریخ‌نویسان و همچنین نویسندگان نثر فنّی و مصنوع قرار داده است. این مقاله بر آن است تا برخلاف سایر محقّقان که اغلب به رونویسی از عقیده یکدیگر پرداخته‌اند، بیان کند که اگرچه شواهد بسیاری مبنی بر سرقت ادبی در راحة‌الصّدور دیده می‌شود، اما نکاتی نیز در این کتاب وجود دارد که نشان­ دهنده مشاهدات و اظهارنظرهای خود مؤلّف است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study on the attribution of plagiarism to Rahat al-Sodoor

نویسندگان [English]

  • mohammad reza pashaei 1
  • hojat kajani hesare 2
1 Assistant Professor, Department of Language and Literature, Farhangian University, Tehran, Iran.
2 Graduated from Kharazmi University with a PhD in Persian Language and Literature
چکیده [English]

Rahat al-Sodoor and Aya al-Sorroor are among the few surviving books in the history of the Seljuks that were written in 603 AH. Many scholars have argued that this is a mere plagiarism, and that Najmuddin Ravandi is the one who misused the Seljuk letter, a book written twenty-one years ago, to display it in a different form and by adding material to That or the abbreviation of that book, has achieved peace and has placed its name in the ranks of historians as well as writers of technical and artificial prose. This article, unlike other scholars who have often transcribed each other's beliefs, states that although there is ample evidence of plagiarism in Rahat al-Sodoor; But there are points in this book that indicate that there is evidence that the Seljuk letter was borrowed, not stolen, and this fact is confirmed by the silence of many great literary figures and historians of literature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • «Rahat al-Sodoor»
  • «Seljuk name»
  • «authorship»
  • «borrowing»
  1. الف) کتاب ­ها

    1. الهاشمی، احمد (1383)، جواهرالبلاغه، ترجمة حسن عرفان، چاپ سوم، تهران، نشر بلاغت.
    2. بهار، محمّدتقی ملک‌الشعراء (1391)، سبک‌‌شناسی، چاپ دوازدهم، تهران، امیرکبیر.
    3. راوندی، محمّد بن علی بن سلیمان (1386)، راحة‌الصدور و آیة‌السرور فی تاریخ آل سلجوق، تصحیح محمّد اقبال، تهران، انتشارات اساطیر.
    4. ریپکا، یان (1364)، ادبیات ایران در زمان سلجوقیان و مغولان، ترجمة یعقوب آژند، تهران، گستره.
    5. زرّین‌کوب، عبدالحسین (1380)، آشنایی با نقد ادبی، چاپ ششم، تهران، سخن.
    6. صفا، ذبیح‌الله (1392)، تاریخ ادبیات در ایران، چاپ بیست و دوم، تهران، فردوس.
    7. مستوفی، حمدالله (1364)، تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوایی، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر.
    8. نوایی، عبدالحسین (1376)، متون تاریخی به زبان فارسی، تهران، سمت.
    9. نیشابوری، ظهیرالدّین (1332)، سلجوقنامه، با مقدّمة اسماعیل‌خان افشار حمیدالملک، تهران، کلالة خاور.
    10. هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان (1387)، کشف‌المحجوب، تصحیح و تعلیقات دکتر محمود عابدی، چاپ سوم، تهران، سروش.
    11. همایی، جلال‌الدّین (1383)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ بیست و دوم، تهران، نشر هما.

    ب) مقاله­ ها

    1. آزادیان، شهرام (1388)، «بررسی انتحالات ادبی راوندی»، مجله ادب فارسی، دوره1، شماره 2، صص95 - 108.
    2. افشار، اسماعیل (1313)، «سلجوقنامه ظهیرى نیشابورى و راحةالصدور راوندى»، مجله مهر، سال ۲، ش ۱، صص 157-161.
    3. _________ (1313)، «سلجوقنامة ظهیری نیشابوری و راحة‌الصدور راوندی»، مجله مهر، سال دوم، شماره 1، صص 30- 26.
    4. _________ (1313)، «سلجوقنامة ظهیری نیشابوری و راحة‌الصدور راوندی»، مجله مهر، سال دوم، شماره 3، صص 245-241.
    5. پرتو بیضایى، حسین (1324)، «اشعار راوندى مؤلف راحةالصّدور»، یادگار، سال ۲، ش 6، صص 8-12.
    6. کمیلی، مختار (1387)، «راوندی، انتحال یا اقتباس؟»، مجلة آینه میراث، سال ششم، شمارة چهارم، پیاپی 43، صص 150 -162.
    7. لهراسبی، محسن (1379)، «نکاتی در باب کتاب راحة‌الصدور و آیة‌السرور»، کتاب‌ماه تاریخ و جغرافیا، تیرماه، شماره 33. صص 14 - 16.
    8. مبین، ابوالحسن (1379)، «نقد و نظری در باب کتاب راحة‌الصدور و آیة‌السرور»، کتاب ماه تاریخ ‌و جغرافیا، تیر، شماره 33. صص 6-12.
    9. نوریان، مهدی و مهدی تدین و احمد علیزاده (1384)، «بازنگری راحة‌الصدور راوندی»، مجله دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان. پاییز و زمستان، شماره‌های 42 و43، صص 36- 25.

    ج) مقالات مندرج در دانشنامه­ ها

    1. خلیفه، مجتبی(1393)، «راحةالصدور و آیةالسرور»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، جلد 19، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی.
    2. یوسفی­فر، شهرام (1393)، «راوندی، نجم الدین ابوبکر محمد بن علی»، دانشنامه جهان اسلام، جلد 19، بنیاد دایرة المعارف اسلامی.

    د) لاتین

    1. Kenneth Allin Luther, "R¦avand¦â’s report on the administrative changes of Muhammad Jah¦an Pahlav¦an", in Iran and Islam, ed. C.E. Bosworth, Edinburgh: Edinburgh University Press, 1971.